Νέος πολιτισμός

Τελικά, τι είναι ο άνθρωπος; Το μίσος που σκοτώνει ή η αγάπη που εκχωρεί; Η βία που ματαιώνει ή η ειρήνη που αναγνωρίζει; Η αλληλεγγύη που συνενώνει ή η ατομικότητα που διαιρεί; Τι μπορεί να συνδέει τα στελέχη των πολιτικών κομμάτων και δη αυτών της εξουσίας; Τι άραγε συνέχει αυτούς τους ανθρώπους στο ίδιο κόμμα, σήμερα; Τίποτα. Οι συνδετικοί αρμοί που συγκολλούν τις επιμέρους ψηφίδες-ατομικότητες, δεν υφίστανται, καθώς δεν υπάρχει ένα πολιτικό πρόταγμα, μια κοινή ιδεολογία. Υπάρχει μόνο η ιδεολογία της ατομικότητας. Και η έλλειψη σύνθεσης της ατομικότητας με τη συλλογικότητα, επιφέρει το χάος. Γι’ αυτό οι πολιτικοί σχηματισμοί εξέπεσαν σε μία κοινότητα ατομικών συμφερόντων, ό,τι δηλαδή ήταν οι φατρίες. Αλλά και η ατομικότητα με την έννοια της ατομικής υπαρξιακής Αγωνίας που κάποτε οδηγούσε στην πίστη αρχικά της ηθικής, μετά της θρησκείας και ύστερα της αισθητικής, της ελπίδας και της απελπισίας (Κιρκεγκορντ) δεν υπάρχει, αφού δεν υπάρχουν θεσμοί συνάντησης, αφού τίποτα δεν μοιράζεται. Γι’ αυτό η παρούσα κρίση δεν είναι μόνο οικονομική ή πολιτική αλλά και πολιτισμική, δηλαδή υπαρξιακή. Υπ’ αυτή την οπτική, αν το όργιο και ο κανιβαλισμός ήταν το χαρακτηριστικό της ακμής, η αλληλοσφαγή και η καταστροφή θα είναι το χαρακτηριστικό της παρακμής του καπιταλισμού. Η επανάσταση της ατομικότητας έχει καταρρεύσει. Η δυτική Δημοκρατία διέρχεται κρίση. Γι’ αυτό ίσως θα πρέπει να ξαναδούμε τη δημοκρατία όχι ως κάτι δεδομένο, αλλά ως μια συνεχή κατάκτηση (Ταμπούκι). Ίσως πρέπει να πούμε μαζί με τον Πιερ Βιντάλ-Νακέ ότι «πατρίδα μας είναι η δημοκρατία» και πως μια κοινωνία της φιλίας, των ατομικών δικαιωμάτων και της έκφρασης όλων των πολιτιστικών ταυτοτήτων είναι δυνατή. Να δούμε, ακόμα, τη συλλογικότητα ως μία ποιοτική αλλαγή, στο έδαφος της οποίας ανθίζει η Αγάπη, η ενεργητική πραότητα (Μπόμπιο) και η μεγάλη Ατομικότητα. Να ξαναδούμε το Εγώ-Άνθρωπος, που καταφάσκει στο δρόμο και την περιπέτεια, όχι για να την κοπανήσει από τον εαυτό του, αλλά για να τον ξαναβρεί. Και όλα αυτά γιατί η πραγματική διέξοδος στη σημερινή οικονομική κρίση χρειάζεται ένα άλλο οικονομικό μοντέλο, που φορέας του θα είναι ένας νέος άνθρωπος, ένας νέος πολιτισμός.