Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2010

Η κρίση του πολιτισμού

«Και λοιπόν, τώρα τελευταία, προκειμένου να κάμω το τελευταίο φάλτσο,/σκέφτομαι να ζητήσω το κλειδί του αρχαίου συμπόσιου, όπου ίσως ξανάβρισκα την όρεξη. Αυτό το κλειδί είναι η αγάπη.»(Ρεμπώ)

Η σημερινή οικονομική κρίση δεν είναι μόνο κρίση οικονομικής διαχείρισης αλλά και μία πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική κρίση της κοινωνίας και του ανθρώπου. Γι’ αυτό η επιδιωκόμενη οικονομική ανάκαμψη δεν θα είναι παρά μία ψευδαίσθηση στο βαθμό που ο άνθρωπος της δύναμης και του άκρατου ατομικού ωφελιμισμού, αυτός από τον οποίον έχει εκλείψει η ανθρωπιά, θα εξακολουθεί να κυνηγά το κέρδος χωρίς μέτρο και όρια, αδιαφορώντας αν αυτό συνεπάγεται την κάθεξη δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Απέναντι σ’ αυτόν τον άνθρωπο δεν υπάρχει τίποτα. Απέναντι σ’ αυτόν τον πολιτισμό του υπερεγωτισμού και του ακραίου ναρκισσισμού δεν υπάρχει καμία αντικουλτούρα, καμία αμφισβήτηση. Ακόμη κι εκείνοι που κάποτε διακήρυτταν την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά έχουν διαφθαρεί πλήρως όπως τα παλαιά, ξεφτισμένα σύμβολα στην άλλοτε «κόκκινη» Μπολώνια! Τώρα μόνο η Christiania, μια γειτονιά στο κέντρο της Κοπεγχάγης, εξακολουθεί να συνιστά τη μόνη πλέον απόπειρα αυτοδιαχείρισης στην Ευρώπη με τα χαρακτηριστικά μιας οργανωμένης αντι-κουλτούρας, όπου επιχειρείται η πραγματοποίηση της ουτοπίας. Γιατί η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη και η ισότητα, όταν ως αξίες δεν θεωρούνται γραφικές, ανάγονται πλέον στη σφαίρα της ουτοπίας. Οι επιδρομές της δανέζικης αστυνομίας στη Christiania και οι επιχειρήσεις εκδίωξης των νέων από εκεί δεν σταμάτησαν ποτέ. Αλλά η αντίσταση ήταν κι εξακολουθεί να είναι μεγαλειώδης, διαμορφώνοντας ένα χώρο κι ένα χρόνο όπου η ουτοπία δεν βιώνεται ως στιγμή αλλά ως διάρκεια, καθώς προβάλλεται στο μέλλον, επενδύοντας την ελπίδα μίας κοινωνία όπου ο άνθρωπος θα λέει μαζί με τον ποιητή «Εγώ είναι ο άλλος»(Ρεμπώ), καταργώντας έτσι το μορφασμό του τίποτα.
Προσοχή, ο ποιητής δεν λέει «Εγώ ΕΙΜΑΙ ο Άλλος», αλλά «Εγώ Είναι ο Άλλος». Γιατί στον Ρεμπώ το Εγώ δεν αφομοιώνει τον Άλλο, του δίνεται, γίνεται ο Άλλος. Με άλλα λόγια, ο Άλλος δεν αντιμετωπίζεται σαν αντικείμενο αλλά σαν υποκείμενο. Συνεπώς, εδώ έχουμε μία διι-υποκειμενικότητα, όπως στις μη εξουσιαστικές, στις ισότιμες σχέσεις.
Στη Christiania το εθιμικό δίκαιο περιορίζει τον δυνατό (από τις υπερβολές και την κατάχρηση της δύναμης), προστατεύοντας τον αδύνατο. Εδώ η αντίθεση Εγώ-Εμείς, εγωισμού-αλτρουισμού είναι η αντίθεση μεταξύ της ικανοποίησης της ατομικής ηδονής (ευτυχίας) και της απώθησης-παραχώρησης της ικανοποίησης στους άλλους. Εδώ το Εγώ «κενώνεται» όπως στους έρωτες και στους χριστιανούς ασκητές!
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Εγώ δεν υπάρχει, αλλά υπάρχει με τον τρόπο που το όρισαν ο Καντ και ο Ρουσσώ, μαζί με τους ιδεαλιστές της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντίθετα, εδώ δεν ισχύει ο ατομικισμός ως στενός ωφελισμός, ο ωφελιμιστικός εγωισμός του Σπένσερ και των οικονομιστών, ή ακόμη του Χομπς, που σημαίνει την αιμοβόρα «εγωιστική λατρεία του εαυτού».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Για τη 12χρονη του Κολωνού και τα παιδιά της ανάγκης

  ΑΡΧΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ [   Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Ελλάδα   / 21.03.24 ] Η 12χρονη του Κολωνού και τα ανήλ...